Orchis sancta L.'nin In Vitro Asimbiyotik Çimlendirilmesi, Fide ve yumrularının oluşturulması

Bitki doku kültürü teknikleri, son zamanlarda, nadir ve nesli tükenmekte olan türlerin çoğaltılması ve ekonomik açıdan önemli doğal ürünlerinin üretilmesi için ilgi çekici araçlar haline gelmiştir. Bu çalışmada, Türkiye'de doğal olarak yetişen yerli bir sahleb orkidesi türü olan Orchis sancta L.’nın fide ve yumrularının in vitro koşullarda etkin, hızlı ve güvenilir bir üretim protokolü oluşturulmuştur. Buna istinaden, olgun tohumların asimbiyotik çimlenmesi, fide oluşumu, yumru oluşumu ve yumru köklerin glukomannan içerikleri üzerine bazal ortam ve bitki büyüme düzenleyicilerinin etkinlikleri değerlendirilmiştir. Değerlendirilen tüm bazal ortamlar arasında aktif kömür içeren Orchimax en iyi çimlenme oranını (%62.46) verdi. Bu ortamın 1.0 mg/L zeatin ile desteklenmesi en yüksek çimlenme oranı (%81.18) ile sonuçlanmıştır. En düşük thidiazuron konsantrasyonunun (0.25 mg/L) sürgün uzaması üzerinde, kinetin’in (0.5 ve 1.0 mg/L) ise yaprak oluşumu üzerinde daha etkili olduğu belirlenmiştir. Yine aynı bazal besi ortamının 1.0 mg/L ve 2.0 mg/L IBA ile desteklenmesiyle sırasıyla kök uzamasını (31.16 mm) ve kök oluşumunu (fide başına 4.5 adet kök) daha fazla teşvik etmiştir. Sitokininlerin, özelliklede 2. 0 mg/L zeatin’in, yumru oluşumunu ve yumrulardaki glukomannan birikimininde daha etkili olduğu tespit edilmiştir. İn vitro koşullarda üretilen fideler kademeli bir şekilde toprak koşullarına adapte edilmiştir.