Toepassing van tumormarkers in de klinische praktijk

Het zinvol aanvragen en toepassen van serumtumor markers bij diagnostiek en behandeling is vaak moeilijk. Er dient onderscheid te worden gemaakt tussen het gebruik van tumormarkers bij screening, diagnose, stadiering en prognose, detectie van een recidief en het monitoren van therapie. Vanwege matige sensitiviteit en specificiteit van de gang bare serumtumormarkers zijn deze vrijwel nooit geschikt voor screening. Verder moet een verbeterde prognose door vroegdiagnostiek afgezet worden tegen een verminderde kwaliteit van leven door overdiagnostiek en overbehandeling. Tumor markers zijn vooral toepasbaar bij het vervolgen van therapie en het detecteren van recidief. Soms zijn ze bruikbaar als aanvulling bij de diagnostiek en vaak geven ze prognostische informatie. Trefwoorden: tumormarkers; screening; diagnose; prognose; therapie vervolgen Laboratoriumonderzoek naar tumormarkers is niet meer weg te denken uit de klinische praktijk. Vroeger werden veel van deze bepalingen uitgevoerd in gespecialiseerde laboratoria, echter door de toegenomen automatisering en verbeteringen in reagentia worden tegenwoordig veel tumormarkers bepaald in vrijwel ieder klinisch-chemisch laboratorium. In deze uiteenzetting informeren wij de aankomend en praktiserend arts omtrent de meest gangbare serumtumormarkers: α 1 -foetoproteine (AFP), carcino-embryonaal antigeen (CEA), humaan choriongonadotropine (HCG), prostaatspecifiek antigeen (PSA), thyreoglobuline (Tg), calcitonine, ‘squamous-cel carcinoma antigen’ (SCC), ‘cancer antigens’ CA125, CA15-3 en ‘carbohydrateantigen’ CA19-9. Deze tumormarkers worden besproken aan de hand van de maligniteiten waarbij ze worden toegepast.