Geleneksel Performans ve Cross-Dressing: Maşalama Oyunları

Giyim/giyinmek insanlık tarihinde koruma işlevi açısından önemli bir uyarlanma aracıdır. Ancak giysi bu temel işlevini sürdürmekle birlikte hem insanı tanımlayan hem de insanın kendisini ifade etmesini sağlayan sembollere dönüşerek kültürün önemli bir yönü haline gelmiştir. Giysi kültürün ayrılmaz bir parçası olarak sınıfsal farklılara, etnik/dinsel kimliklere ya da cinsiyete ilişkin tanımları da içererek insanları ya da grupları etiketler. Cinsiyet bağlamında kültürel kodlar, kadın ve erkek giysilerini birbirinden ayırır. Dolayısıyla bu bağlamda giysilerin asıl iletileri kadınların ve erkeklerin cinsiyet kimliklerini nasıl algıladıkları ya da nasıl algılanması gerektiği ile ilgilidir. Bu çalışmanın konusunu oluşturan cross-dressing kuşkusuz giyim/giyinmenin toplumsal cinsiyet ile olan ilişkisini refere eder. Çalışmada cross-dressing (erkeklerin kadın, kadınların erkek giysileri giymesi) kavramı Maşalama olarak isimlendirilen köy seyirlik oyunları üzerinden ele alınmıştır. Maşalama oyunları büyük oranda seyirlik olma ve eğlendirme işlevine sahiptir. Ne var ki köy meydanlarında sergilenen seyirlik oyunlar, kamusal ahlak gerekçesiyle, kadınların oyuncu hatta kimi zaman seyirci olarak katılımına açık değildir. Ancak kadın, her ne kadar bu erkek eğlence kültüründen dışlanmış olsa da aynı zamanda dahil de edilir. Kadının bu oyunlara dahil edilme biçimi, erkeğin kadın giysilerini giyip kadın rollerini oynamasıyla mümkün olur; yani cross-dressing kadınları, erkek bedeni üzerinden kadın giysileri ile sahneye dahil etmenin bir yoludur. Böylece kadın giysileri giymiş erkek bedeni ya da erkek giysileri giymiş kadın bedeni üzerinden sergilenen performanslarda inşa edilen kadın ve erkek imgesi ile heteroseksüel ilişkilere dair bir analiz yapılması mümkün olabilecektir. Çalışmada ayrıca, toplumsal cinsiyet rollerinin giysiler üzerinden kültürel olarak inşa edildiği buna karşın cross-dressing yoluyla bu inşanın alt üst edildiği ileri sürülmektedir.