Türkiye-AB Ticari İlişkileri Ukrayna-Rusya Savaşı Sonrası Nasıl Değişecek?

Ukrayna-Rusya savaşı, uluslararası ticareti ve küresel tedarik zincirlerini tehdit etmeye devam etmektedir. Bu makale, ihtilaf sırasında ve sonrasında Türkiye'nin ihracatının AB pazarındaki Ukrayna ürünlerinin yerini alıp alamayacağını ve bunun AB-Türkiye Gümrük Birliği (GB) Anlaşması'nın yenileme çabaları üzerinde olumlu bir etkisi olup olmayacağını değerlendirebilmek için her iki ülkenin AB ile olan ticari ilişkilerini karşılaştırmayı amaçlamaktadır. Bu amaçla, TradeMap ve UN ComTrade verileri kullanılarak, 2017 ve 2021 yılları arasında Türkiye-AB ve AB-Ukrayna ticareti analiz edilmiştir. Bugüne dek, savaş nedeniyle Ukrayna'nın uzun bir süre AB pazarına ürün tedarik edemeyecek olması durumunda Türkiye'nin AB ile ticari ilişkilerinin nasıl değişebileceğine dair ayrıntılı bir çalışma yapılmamış, bu da literatürde bazı boşluklar bırakmıştır. Söz konusu analiz için öncelikle 2021 yılında Türkiye ve Ukrayna'nın AB'ye en çok ihraç ettiği 100 ürünü incelenmiş, Türk ve Ukrayna menşeli ürünlerinin AB 27'nin ithalatındaki paylarını belirlenmiş ve AB'deki payı yüzde 1'den fazla olan ürünler dikkate alınmıştır. Bulgularımız, Türkiye ihracatının özellikle beş ana üründe AB'deki Ukrayna ihracatının yerini alabileceğini göstermektedir. Türk menşeli İki demir-çelik (Gümrük Tarife İstatistik pozisyonu (GTIP) 7208, 7209), bir tarım (GTIP 0802) ve iki elektrikli makine ve ekipmanın (GTIP 8544 ve 8516) AB pazarında Ukrayna pazar payının bir kısmını elde etme avantajına sahip olduğu, ancak Çin gibi diğer tedarikçi ülkelerle rekabetin de zor olacağı belirlenmiştir. Analizimize göre, AB ekonomisi Ukrayna menşeli ürünlerin yerini alabilecek Türk mallarına (özellikle tarım, tekstil, makine ve seçilmiş demir-çelik ürünleri) daha fazla bağımlı olsaydı, iç talebi karşılamak için Türk ürünlerine yönelme ihtimali halinde savaşın GB Anlaşması’nın yenilenme çalışmalarını hızlandırabileceği değerlendirilebilirdi ancak araştırmamız bunun hâlihazırda mümkün görünmediğini ortaya koymaktadır.