Peganum harmala L. (Nitrariaceae) Bitkisinin α-Amilaz ve α-Glukozidaz Enzim İnhibisyon, Antioksidan ve Antimikrobiyal Aktivitelerinin Değerlendirilmesi

Peganum harmala (Nitrariaceae) önemli bir tıbbi bitkidir. Türkiye'de halk arasında "üzerlik" olarak bilinen ve nazarlık olarak kullanılan P. harmala, ilk defa Dioscorides tarafından "Moly" olarak adlandırılmıştır. Bu çalışmada, bitkinin meyve ve herbasından hazırlanan metanolik ekstrelerin α-amilaz ve α-glukozidaz inhibisyon, antioksidan ve antimikrobiyal aktiviteleri incelenmiştir. Antioksidan aktivite in vitro DPPH• ve ABTS•+ süpürücü aktivite deneyleri ile ölçülmüş, aynı zamanda ekstrelerin içerdiği total fenolik bileşen miktarı gallik asit eşdeğeri (GAE) cinsinden tespit edilmiştir. DPPH• süpürücü kapasite deneyinde 40 µg/mL’de en yüksek aktiviteyi standart maddeler troloks (TR) ve α-tokoferol (TK) gösterirken; meyvenin (M) herbaya (H) göre daha iyi etki gösterdiği kaydedilmiştir [(TR) % 91.4>(TK) % 45.5>(M) % 9.4>(H) % 8.3]. ABTS•+ süpürücü aktivite deneyinde de sonuçlar (TR) % 97.1>(TK) % 90.1>(M) % 10.3>(H) % 9.1 şeklinde kaydedilmiştir. Total fenolik bileşen miktarı değerlendirildiğinde meyve içeriğinin, herbaya göre daha zengin olduğu tespit edilmiştir [(M)74.9>(H)73.3 µg GAE/mg ekstre]. Antimikrobiyal aktivite Escherichia coli, Staphylococcus aureus, Bacillus subtilis, Candida tropicalis, C. albicans, C. krusei suşlarına in vitro mikrodilüsyon yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. α-Glukozidaz inhibisyon deneyinde 5 mg/mL’de meyve % 36 oranında etki gösterirken (IC50= 6907 μg/mL); akarboz % 63 inhibisyon göstermiştir (IC50= 4738 μg/mL). Herba hiçbir konsantrasyonda etki göstermemiştir. α-Amilaz enzim inhibisyonu deneyinde ise 5 mg/mL’de inhibisyon sıralaması şöyledir: akarboz (% 59)> herba (% 32)> meyve (% 29). Meyve ve herbasının en etkili olduğu maya C. tropicalis olup, MİK değeri her ikisi için de 160> µg/mL olarak elde edilmiştir. Bu nedenle P. harmala’nın antidiyabetik ve antimikrobiyal olarak kullanılabileceği ve sentetik ilaçlara karşı bitkisel alternatif olabileceği sonucuna varılabilir.