Πολιτικές υγείας και επιστήμες υγείας

O αστικός τρόπος ζωής έχει πολλές αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, με αποτέλεσμα την μείωση της σωματικής λειτουργικής ικανότητας. Εάν αυτές οι επιπτώσεις συνδυαστούν με τη φυσιολογική εκφυλιστική διαδικασία λόγω αύξησης της ηλικίας, μπορεί να επέλθει αρνητική επιβάρυνση στην ποιότητα ζωής των ηλικιωμένων. Η φυσικοθεραπεία μπορεί να συμβάλλει στη βελτίωση της λειτουργικότητας και της γενικής υγείας στη τρίτη ηλικία και η Παγκόσμια Ομοσπονδία Φυσικοθεραπείας σημειώνει το ρόλο του γηριατρικού φυσικοθεραπευτή. Από το 2000 έχουν αρχίσει διεθνώς οι προσπάθειες αξιολόγησης των υπηρεσιών φυσικοθεραπείας. Στα πλαίσια των ελληνικών δεδομένων, φαίνεται ότι δεν υπάρχει ισχυρή τεκμηρίωση που να συσχετίζει την αποτελεσματικότητα και την ικανοποίηση των ασθενών με την παροχή φυσικοθεραπείας. Η διαπίστωση αυτή οδηγεί στην ανάγκη αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας της φυσικοθεραπείας ώστε να εντοπισθούν τα στοιχεία που πιθανόν χρειάζεται να αλλάξουν, για να βελτιστοποιηθούν τα θεραπευτικά αποτελέσματα. Είναι αξιοσημείωτο ότι κατά την διάρκεια της πανδημίας Covid-19 o ρόλος της φυσικοθεραπείας αναδεικνύεται ιδιαίτερα σημαντικός, τόσο για τους νοσούντες όσο και για τους μη νοσούντες ηλικιωμένους, . Από τις προαναφερόμενες διαπιστώσεις γεννώνται τα ερωτήματα εάν στην Ελλάδα, υπάρχει τεκμηριωμένος σχεδιασμός παροχής φυσικοθεραπευτικής παρέμβασης σε άτομα της τρίτης ηλικίας, εάν έχει αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα της, η αντίληψη και ο βαθμός ικανοποίησης των ασθενών με λειτουργικά προβλήματα σε σχέση με την παροχή φυσικοθεραπείας;Σκοπός της εργασίας είναι να διερευνήσει, τις πολιτικές υγείας που αφορούν στη φυσικοθεραπευτική παρέμβαση και επηρεάζουν την ποιότητα της γενικής, σωματικής και ψυχικής υγείας των ηλικιωμένων καθώς και της λειτουργικότητας σε ελληνικό αστικό πληθυσμό της τρίτης ηλικίας. Επιπλέον, στόχος είναι να μελετηθεί η αντίληψη και ο βαθμός ικανοποίησης αυτών των ασθενών σε σχέση με την φυσικοθεραπευτική παρέμβαση. Η μελέτη επικεντρώνεται σε αυτή την ηλικιακή ομάδα, ως κατηγορία ατόμων ειδικού πληθυσμού που βρίσκεται στο ερευνητικό προσκήνιο λόγω της αλλαγής των δεικτών του μέσου όρου ηλικίας και ποιότητας ζωής. Μεθοδολογία: Επελέγη να γίνει περιγραφική, συγκριτική μελέτη παρατήρησης των αποτελεσμάτων μεταξύ μιας ομάδας ατόμων της τρίτης ηλικίας που είχε δεχθεί φυσικοθεραπευτική παρέμβαση για μυοσκελετικά προβλήματα, η οποία καθορίζεται ως ομάδα Α, και μιας ομάδας χωρίς φυσικοθεραπευτική παρέμβαση, η οποία καθορίζεται ως ομάδα ελέγχου Β. Σε ό,τι αφορά στη φυσικοθεραπευτική παρέμβαση, τέθηκε ως βασική προϋπόθεση να έχει εφαρμοστεί κινησιοθεραπεία σε όλα τα μέλη της ομάδας παρέμβασης. Για τους σκοπούς της μελέτης οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να απαντήσουν στο ερωτηματολόγιο SF36 υπό την επίβλεψη ατόμου ανεξάρτητου προς την έρευνα. Επιπλέον συλλέχθηκαν δεδομένα που αφορούσαν γενικά και κλινικά χαρακτηριστικά του δείγματος, όπως το μορφωτικό επίπεδο, το φύλο, η ηλικία και ο βαθμός ικανοποίησης των συμμετεχόντων, με ερωτηματολόγιο τύπου πεντάβαθμης κλίμακας Likert. Το ερωτηματολόγιο και ο σχεδιασμός της έρευνας εγκρίθηκαν από την επιτροπή Βιοηθικής, της Ιατρικής Υπηρεσίας του Γενικού Νοσοκομείου Πατησίων. Η μελέτη σχεδιάστηκε να διεξαχθεί με απλή τυχαιοποίηση στους χώρους του εξωτερικού παθολογικού ιατρείου Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών. Διανεμήθηκαν 300 ερωτηματολόγια μέσα σε διάστημα 2 μηνών. Αποτελέσματα: Απαντήθηκαν 201 ερωτηματολόγια, εκ των οποίων τα 90 αφορούσαν άνδρες με μέση τιμή ηλικίας 69,57 και τα 111 γυναίκες με μέση τιμή ηλικίας 70,32. Από τους συμμετέχοντες οι 99 εντάχθηκαν στην ομάδα παρέμβασης Α (μέση τιμή ηλικίας 68,67 έτη) και οι 102 εντάχθηκαν στην ομάδα ελέγχου Β (μέση τιμή ηλικίας 70,02 έτη). Τα κριτήρια εισόδου στην έρευνα ήταν η ηλικία από 60 έως 85, η ολοκλήρωση τηςφυσικοθεραπευτικής παρέμβασης ένα μήνα πριν την εισαγωγή στην έρευνα, η απουσία σοβαρών μυοσκελετικών δυσλειτουργιών, πριν την είσοδο σε αυτή την ηλικία, και η κατανόηση της ελληνικής γλώσσας. Το χρονοδιάγραμμα της συγκέντρωσης δεδομένων ορίστηκε στους δυο μήνες Η ανάλυση της μελέτης είναι περιγραφική και σε αυτήν καταγράφονται οι συχνότητες και τα ποσοστά των συμμετεχόντων ανά κατηγορία για τις κατηγορικές μεταβλητές και η μέση τιμή, η τυπική απόκλιση, το ελάχιστο και το μέγιστο για τις συνεχείς μεταβλητές. Τα δεδομένα αναλύθηκαν με το στατιστικό πακέτο SPSS, version 17.00 (SPSS Inc, Chicago, IL). Όλοι οι στατιστικοί έλεγχοι ήταν διπλής κατεύθυνσης (twosided). Βρέθηκε ότι τα δημογραφικά και κλινικά χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων παρουσιάζουν ομοιογένεια. Στην ομάδα παρέμβασης συμμετείχαν 42 άνδρες και 60 γυναίκες. Όλοι οι συμμετέχοντες ήταν χρήστες του ασφαλιστικού κρατικού φορέα τους. Ποσοστό 79,4%, έλαβε θεραπεία σε ιδιωτικό θεραπευτήριο, Όσον αφορά στην παράμετρο γενική υγεία, οι παράγοντες που εμφανίζουν στατιστικά σημαντικά αποτελέσματα είναι το φύλο, το μορφωτικό επίπεδο και η περιοχή του μυοσκελετικού προβλήματος. Οι γυναίκες έχουν 5 μονάδες μικρότερο δείκτη γενικής υγείας σε σχέση με τους άνδρες (p=0,070οριακά), τα άτομα με ανώτατη βαθμίδα εκπαίδευσης έχουν 7,3 μονάδες μικρότερο δείκτη σε σχέση με αυτά χωρίς ανώτατη εκπαίδευση (p=0,029), τα άτομα με πρόβλημα στα άνω άκρα έχουν 18,9 μονάδες μικρότερο δείκτη σε σχέση με αυτά χωρίς πρόβλημα (p<0,0005), τα άτομα που παίρνουν φάρμακα έχουν 9,8 μονάδες μικρότερο δείκτη σε σχέση με αυτά που δεν παίρνουν (p=0,001) και τα άτομα της ομάδας παρέμβασης έχουν 6,4 μονάδες μεγαλύτερο δείκτη γενικής υγείας σε σχέση με αυτά της ομάδας ελέγχου (p=0,035).Αναφορικά με την παράμετρο κοινωνικότητα, οι παράγοντες που εμφανίζουν στατιστικά σημαντικά αποτελέσματα είναι επίσης το μορφωτικό επίπεδο και η περιοχή του προβλήματος. Τα άτομα με ανώτατη βαθμίδα εκπαίδευσης έχουν 12,8 μονάδες μικρότερο δείκτη στην ανάπτυξη κοινωνικού ρόλου σε σχέση με αυτά χαμηλότερης εκπαίδευσης (p=0,005), τα άτομα με προβλήματα στα κάτω άκρα έχουν 12,4 μονάδες μικρότερο δείκτη σε σχέση με τα αντίστοιχα άτομα χωρίς δυσλειτουργίες κάτω άκρων (p=0,015) και τα άτομα που δέχθηκαν φυσικοθεραπευτική παρέμβαση έχουν 8,2 μικρότερο δείκτη σε σχέση με τα άτομα της ομάδας ελέγχου (p=0,048). Αναφορικά με την παράμετρο ψυχική υγεία, οι παράγοντες που εμφανίζουν στατιστικά σημαντικά αποτελέσματα είναι η περιοχή του προβλήματος και η ηλικία. Η αύξηση της ηλικίας ανά ένα έτος μειώνει κατά 0,40 μονάδες την ψυχική υγεία (p=0,055) και τα άτομα με προβλήματα στα άνω άκρα έχουν 12,3 μονάδες μικρότερο δείκτη ψυχικής υγείας σε σχέση με αυτά που έχουν καλή λειτουργικότητα άνω άκρων (p=0,012), σε αντίθεση με τα κάτω άκρα που, όπως προαναφέρθηκε, σε σημαντικό βαθμό επηρεάζουν αρνητικά την κοινωνικότητα. Από τα αποτελέσματα των ερωτήσεων που αφορούσαν στην αντίληψη των χρηστών, εάν η φυσικοθεραπεία τους βοήθησε, προκύπτει ότι πολύ υψηλό ποσοστό έχει θετική αντίληψη για την αποτελεσματικότητα της θεραπείας. Ποσοστό 73,5 % δηλώνει πολύ θετικά σε σχέση με 14,7% που δηλώνει μέτρια ή μόνο 2,9 % που δηλώνει καθόλου. Σε ότι αφορά στα αποτελέσματα των ερωτήσεων του βαθμού ικανοποίησης του δείγματος προκύπτει ότι 61,8% δηλώνουν πάρα πολύ ικανοποιημένοι και 23,5% πολύ ικανοποιημένοι. 79,4% επιθυμούσαν να επαναλάβουν τη θεραπεία, και κανείς δεν αρνήθηκε απόλυτα να την επαναλάβει. Ακολούθως, 73,5% δηλώνουν ότι πιστεύουν στην βοήθεια από την θεραπεία, ποσοστό 36,8% συνέχισε συστηματική φαρμακευτική αγωγή. Είναι ιδιαίτερης σημασίας εύρημα, εάν συσχετισθεί με τα αποτελέσματα της γενικής υγείας, όπου φαίνεται ότι τα άτομα που παίρνουν φάρμακα έχουν 9,8 μονάδες μικρότερο δείκτη σε σχέση με αυτά που δεν παίρνουν (p=0,001) και τα άτομα της ομάδας παρέμβασης έχουν 6,4 μονάδες μεγαλύτερο δείκτη γενικής υγείας σε σχέση με αυτά της ομάδας που δεν είχαν δεχθεί φυσικοθεραπεία (p=0,035). H συσχέτιση του βαθμού ικανοποίησης με το φύλο έδειξε ότι οι άνδρες δηλώνουν περισσότερο ικανοποιημένοι με στατιστικά σημαντική διαφορά από τις γυναίκες (p=0,023). Oι συμμετέχοντες περίμεναν κατά μέσο όρο 13 ημέρες για την έναρξη της θεραπείας τους. H μέση τιμή επισκέψεων στην έρευνα καταγράφηκε 14,5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα γενικά αποτελέσματα συμπίπτουν με την διεθνή και ελληνική βιβλιογραφία, όπως και η θετική αντίληψη για την φυσικοθεραπεία. Διαπιστώνεται ότι το κριτήριο της κινησιοθεραπείας, ως μέσο θεραπείας για τους ηλικιωμένους, έχει πολυπαραγοντικά θετικά αποτελέσματα στην γενική υγεία μέσω της βελτίωσης της λειτουργικότητας και της αντιμετώπισης της κινησιοφοβίας ενισχύοντας την κοινωνικότητα και την ψυχική υγεία, διότι μπορεί να μειώσει το αίσθημα ανασφάλειας κατά τις μετακινήσεις τους, εύρημα που συμφωνεί με τα διεθνή δεδομένα. Σημειώνεται ότι η φυσικοθεραπεία φαίνεται ότι ενισχύει την αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής αγωγής. Συνοψίζοντας τα αποτελέσματα της παρούσας εργασίας, επιβεβαιώνεται η αντίληψη ότι η αξιολόγηση του βαθμού ικανοποίησης των ατόμων της τρίτης ηλικίας που δέχθηκαν φυσικοθεραπευτική φροντίδα είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο. Στην περίπτωση ασθενών με μυοσκελετικές δυσλειτουργίες φαίνεται ότι αυτή η θεραπευτική προσέγγιση βελτιώνει την ποιότητα ζωής τους επιδρώντας θετικά σε βιολογικό, κοινωνικό και συναισθηματικό επίπεδο αφ΄ενός και αφ΄ετέρου δημιουργεί θετικές αντιλήψεις και υψηλό ποσοστό ικανοποίησης στους χρήστες υπηρεσιών φυσικοθεραπείας μέσω της ασφάλισης τους. Παρά ταύτα εντοπίζονται στοιχεία τα οποία δυνητικά θα επηρέαζαν αρνητικά το θεραπευτικό αποτέλεσμα. Σε αυτά καταγράφονται η καθυστέρηση στο χρόνο έναρξης της θεραπείας και ο ανεπαρκής αριθμός συνεδριών με τον τρόπο που προκαθορίζονται από τον ασφαλιστικό φορέα. Καταγράφηκε η τάση στην αντίληψη των συμμετεχόντων, ότι δεν είχαν ικανοποιητική ενημέρωση και κάλυψη της θεραπείας τους. Τα στοιχεία που αναφέρονται είναι δυνατόν να τροποποιηθούν προς θετική κατεύθυνση μέσα από τον σχεδιασμό παροχής των θεραπευτικών υπηρεσιών. Είναι πολύ χρήσιμες παρατηρήσεις στην πολιτική που μπορεί να χαράξει ο κρατικός μηχανισμός μέσω των ασφαλιστικών και άλλων φορέων διαμορφώνοντας κατάλληλες οδηγίες και κλινικές συστάσεις για τον αριθμό των συνεδριών, το είδος της θεραπείας, ελέγχοντας παράλληλα τους αρνητικούς παράγοντες π