COVID-19 Patogenezinde Diyetin Bağırsak-Akciğer Ekseni Üzerine Potansiyel Etkileri

Dünya çapında milyonlarca insan SARS-CoV-2 virüsünün neden olduğu ve COVID-19 olarak bilinen yeni koranavirüs hastalığından etkilenmiş durumdadır. COVID-19 enfeksiyonu, asemptomatik bir enfeksiyon olarak ortaya çıkabildiği gibi öksürük, titreme, ateş, yorgunluk ve nefes darlığı şeklinde belirtilerle karakterize bir solunum yolu hastalığı olarak da görülebilmektedir. Çoklu organ yetmezliği olan ağır hastalarda, şiddetli akut inflamasyon ve sitokin fırtınası olarak adlandırılan aşırı sitokin salınımı söz konusudur. Virüs ile enfekte bazı kişilerde diyare ve gastrointestinal sistemde tutulum görülmesi bağırsak mikrobiyotasını ve bağırsak-akciğer eksenini akla getirmektedir. COVID-19’un kötü klinik sonuçları yaşlılık ve komorbidite varlığı gibi spesifik risk faktörleri ile ilişkili olması ve aynı zamanda bu risk faktörlerinin de sağlıksız mikrobiyota ile ilişkili olması bu ihtimali kuvvetlendirmektedir. Bağırsak-akciğer ekseninin COVID-19 için çift yönlü hareket ettiği düşünülmektedir. Mikrobiyota kaynaklı endotoksinler ve metabolitler, akciğerleri dolaşım aracılığı ile etkileyebilmekte ve akciğerde inflamasyon oluştuğunda bu durum ise bağırsak mikrobiyotasını etkileyebilmektedir. Bununla birlikte bağırsak mikrobiyotası ile immün sistem arasındaki denge halinde bozulma meydana geldiğinde inflamatuar süreçler başlamaktadır. Diyet, bağırsak mikrobiyotasının şekillenmesinde önemli bir rol oynamaktadır ve bağırsak-akciğer ekseni boyunca etki eden farklı diyet faktörleri gündeme gelmiştir. Bunlardan kısa zincirli yağ asitlerinin, bağırsak-akciğer ekseni boyunca anti-inflamatuar ve immün yanıtı düzenleyici etkisi olduğu düşünülmektedir. Polifenoller, vitamin ve mineraller gibi besin bileşenlerinin bağırsak mikrobiyotası üzerinde immün yanıtı düzenleyici önemli etkileri bulunabilmektedir. Probiyotikler, prebiyotikler ve diyet lifi gibi diyet takviyeleri ile birlikte kişiselleştirilmiş, bütüncül bir diyet, COVID-19'dan etkilenen hastalarda iyileşmeyi hızlandırmak ve klinik sonuçları geliştirmek için umut vadeden bir yaklaşım olabilir. Bu derlemenin amacı, bağırsak-akciğer ekseni ve mikrobiyota ilişkili diyet faktörleri ve COVID-19 üzerine potansiyel etkilerinin açıklanmasıdır.