Spatial relationships of life and death at The Foothills of Süphan during The Iron Ages<p>Demir Çağları’nda, Süphan Dağı eteklerinde yaşam ve ölümün mekânsal ilişkileri

In this article, Muş province, Malazgirt in the borders, the Suphan Mountain foothill located and by us Early and Middle Iron Age (ca 1300-600) dated Belliahır location of the settlements and tombs, Civikan location of the settlement and tombs and Kaşıkcı Plateau settlement and the layout of settlement tombs, in other words, is being evaluated how the each other relationships with graves and space. We were collected by archaeological material examining the surface of these areas, through in situ research, photography, made architectural drawings in detail between 2010 and 2011 years. The field work was done with permission and participation of the Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism, later work was complemented by laboratory and made by assessments our team. Life and death in the life of mankind has always been two cases. People born, live for a certain time, and this process ends sooner or later confronts death and called reality. The relationship between these two cases, it is natural that the earth is provided to the places. So while the life of the living is kept on the area, the death is connected with burial. From the moment that there are two different words that mankind has always been associated with each other. However, spatial fiction has varied according to time and society. Sometimes into the places where they lived their dead under the floors of houses or terraces, sometimes theycreated out of the living space, which vary according to the different types of burial customs were embedded in the grave. Article spaces that both living areas subject to thearchaeological centers (house) and graves are found. However, in these centers in archeology, the application before the Iron Age can rarely be seen, space, and in the same area of the tomb, the situation is said to be built in a way too close together. This perspective both places and tombs used stone size and construction techniques, also both burial plans and results of the piece pottery periodical analysis is understood in the Iron Age. Muş province, Malazgirt in the borders, had Belliahır location of the settlements and tombs, Civikan settlement and tombs and Kaşıkcı Plateau settlement and tombs have a special case. ÖzetBu makalede, Muş İli, Malazgirt İlçesi sınırları içerisinde, Süphan Dağı eteklerinde yer alan ve tarafımızdan Erken ve Orta Demir Çağlarına (yaklaşık M.Ö. 1300-600) tarihlendirilen Belliahır Mevkii Yerleşme ve Mezarları, Civikan Yerleşim ve Mezarları ile Kaşıkçı Yaylası Yerleşim ve Mezarları’nın yerleşim düzeni, diğer bir deyişle mekan ve mezarların birbiriyle konumsal ilişkileri değerlendirilmektedir. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izinleriyle, 2010 ve 2011 yıllarında yaptığımız yüzey araştırmalarında tespit edilen söz konusu merkezler yerinde incelenerek, fotoğrafları çekilmiş, mimari çizimler yapılmış ve izinlerimiz kapsamında arkeolojik materyal toplanmıştır. Daha sonra laboratuarlarımızda ekibimiz tarafından yapılan çalışmalar ve değerlendirmelerle çalışma tamamlanmıştır. Yaşam ve ölüm insanoğlunun hayatında hep var olagelmiş iki olgudur. İnsanlar doğar, belli bir süre yaşar ve er geç bu süreç biter ve ölüm denilen gerçekle yüzleşilir. Bu iki olgunun yeryüzüyle ilişkisi doğaldır ki mekânlarla sağlanmaktadır. Yani hayat yaşam alanlarında sürerken ölüm mezarlarla bağlantılıdır. İnsanoğlunun var olduğu andan itibaren bu iki farklı dünya sürekli olarak birbiriyle ilişkili olmuştur. Ancak mekânsal kurguları zamana ve toplumlara göre değişkenlik göstermiştir. İnsanlar kimi zaman ölülerini yaşadıkları mekânların içine, evlerin tabanı veya sekilerin altına, kimi zaman da yaşam alanlarının dışında oluşturdukları, gömü geleneklerine göre değişiklik gösteren farklı tiplerdeki mezarlara gömmüşlerdir. Makaleye konu arkeolojik merkezlerde de hem yaşam alanları olan mekânlar (evler) hem de mezarlar bulunmaktadır. Ancak bu merkezlerde bölge arkeolojisinde, Demir Çağ öncesinde uygulaması pek görülmeyen, mekân ve mezarların aynı alanda, birbirine çok yakın bir şekilde inşa edilme durumu söz konusudur. Bu açıdan gerek mekânlarda ve mezarlarda kullanılan taşların boyut ve inşa teknikleri, gerek mezar planları ve gerekse merkezlerde ele geçen çanak çömlek parçaların dönemsel analizleri sonucu Demir Çağları’na ait oldukları anlaşılan Muş İli, Malazgirt ilçesi sınırları içerisinde yer alan Belliahır Mevkii Yerleşme ve Mezarları, Civikan Yerleşim ve Mezarları ile Kaşıkçı Yaylası Yerleşim ve Mezarları özel bir duruma sahiptirler.